Τετάρτη 20 Αυγούστου 2008

Εντοπίζοντας τους φθονερούς

" Οι γνώστες των θανάσιμων αμαρτημάτων τα χωρίζουν στα θερμά και στα ψυχρά αμαρτήματα. Σύμφωνα μ' αυτή την εκτίμηση, η λαγνεία, η οργή κι η λαιμαργία θεωρούνται θερμά, σωματικά αμαρτήματα, καθώς εκπορεύονται από τα φυσικά πάθη. Ενώ η έπαρση, η απληστία, η οκνηρία κι ο φθόνος είναι ψυχρά αμαρτήματα, καθώς εκπορεύονται από πνευματικές καταστάσεις. Τα ψυχρά αμαρτήματα είναι περισσότερο μεμπτά, λιγότερο συγχωρητέα και εγγενώς πιο σκληρά, μ' εξαίρεση την οκνηρία. Εύκολα θα μπορούσαμε να επιχειρηματολογήσουμε ότι ο φθόνος είναι ίσως το σκληρότερο απ΄όλα τα αμαρτήματα.
Θα ήταν πάρα πολύ χρήσιμο ένα εγχειρίδιο για τον εντοπισμό των φθονερών.
Συχνά, οι φθονεροί επιδίδονται στην ειρωνία, την τέχνη του να λες ένα πράγμα και να εννοείς ένα άλλο.
Επίσης φυλαχτείτε από την υπέρμετρη απαξίωση ( Ο Κωστάκης, ο Γιωργάκης, ο Αλέκος, η Αλέκα, στα καθ' ημάς ) ακόμα κι όταν κάποιος τη χρησιμοποιεί για τον ίδιο του τον εαυτό, διότι, όπως λέει ο Paul Valery, " εξετάζοντάς την εκ του σύνεγγυς διαπιστώνουμε ότι η απαξίωση περιλαμβάνει μια δόση φθόνου," κι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την τάση ν' απαξιώνουν ότι δεν μπορούν να κάνουν ή να έχουν.
Οι φθονεροί επίσης έχουν την τάση να επαινούν σε υπερβολικό βαθμό. " Παρ' όλο που ο πραγματικός θαυμασμός κρατάει τις αποστάσεις του, γράφει ο ψυχίατρος Leslie Farber, " η επίθεση του φθόνου στο αντικείμενό του μ' έναν καταιγισμό φιλοφρονήσεων εξυπηρετεί όχι μόνο την ανάγκη του να επιβληθεί με το ένδυμα του θαυμασμού, αλλά και τον πόθο του φθονερού για να κατέχει αυτήν καθεαυτήν την ιδιότητα που αρχικά υποδαύλισε τον φθόνο του. " Το επιμύθιο της ιστορίας είναι ότι πρέπει να προσέχουμε τα μάτια όσων κάνουν τις βαθύτερες υποκλίσεις.
Ο φθόνος είναι επί το πλείστον, ένα κρυφό αμάρτημα. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να ομολογήσουν εύκολα τον φθόνο τους, πόσο μάλλον να δηλώσουν τι βρίσκεται πίσω από αυτόν.
Ο Leslie Farber σημείωσε ότι " ο φθόνος, λόγω αυτής καθαυτής της φύσης του, είναι πεισματώδης στην αντίσταση και τη διερεύνηση " και ο " πρωτεϊκός χαρακτήρας του " και " το ταλέντο του στην προσποίηση " κατά πάσα πιθανότητα εξηγούν " την σποραδικότητα των μελετών γι' αυτό το θέμα ."
Η ψυχολόγος Melanie Klein, στο άρθρο της " Φθόνος κι ευγνωμοσύνη " ( Envy and Gratitude ) γράφει ότι " το πολύ φθονερό πρόσωπο είναι ακόρεστο, δεν ικανοποιείται ποτέ γιατί ο φθόνος του προέρχεται από μέσα, επομένως βρίσκει πάντα ένα αντικείμενο στο οποίο εστιάζει."
Στη ζωή ο φθόνος μπορεί να εμφανιστεί ύπουλα, μερικές φορές να είναι ψυχρά ορθολογικός και κάποιες άλλες φοβερά βλακώδης. Το μόνο για το οποίο μπορούμε νάμαστε βέβαιοι είναι ότι το αίσθημα του φθόνου ενδέχεται να μην αυξάνει την ικανότητά μας για ευτυχία. Ακριβώς το αντίθετο.
Όλοι μας υπάρχουμε σε τουλάχιστον τρία επίπεδα : υπάρχει ο άνθρωπος όπως αυτός εμφανίζεται δημοσίως. Ο άνθρωπος όπως τον γνωρίζουν οι κοντινοί του άνθρωποι, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται η οικογένειά τουκι οι καλοί φίλοι. Αλλά κι αυτός ο άνθρωπος, στο βαθύτερο επίπεδο, τον οποίο γνωρίζει μόνο ο εαυτός του, όπου ενυπάρχουν όλες οι φιλοδοξίες , οι πικρίες, οι φαντασιώσεις, οι επιθυμίες, καθώς και πολλά άλλα πράγματα που δεν κοινοποιούνται εύκολα.
Σ' αυτό το τελευταίο επίπεδο, όπου βρίσκεται κι ο φθόνος, οι τόνοι παραμένουν χαμηλοί, η αυτογνωσία δεν είναι και τόσο ξεκάθαρη, ο νόμος των αντιφάσεων δεν έχει κανένα κύρος. Εδώ, το υποσυνείδητο, αν όχι το ασυνείδητο, συχνά έχει το πάνω χέρι. Έτσι λοιπόν, μπορούμε να φθονούμε ακόμα κι αυτά τα πράγματα που γνωρίζουμε ότι δε θάπρεπε νάχουμε : το ακριβό αντικείμενο, την όμορφη αλλά ηλίθια ερωμένη, το κύρος μιας δουλειάς που, κατά τα άλλα, βάζει ένα τέλος σε όλες τις φυσιολογικές απολαύσεις μας και καταστρέψει τη ζωή μας. Αλλά ποιός είπε ότι ο φθόνος έχει νόημα ; "
Πηγή στοιχείων : Joseph Epstein, Φθόνος, Νεφέλη, 2005

Δεν υπάρχουν σχόλια: